Biografie

Willem A. de Wijn, schilder en graficus

Willem Abraham de Wijn is op 20 oktober 1902 geboren in Amsterdam als zoon van Willem Abraham de Wijn en Johanna Terwee. Vader Willem, zeeofficier bij de Stoomvaart Maatschappij Nederland, krijgt in 1910, op een van zijn eerste reizen als gezagvoerder op de rede van Batavia malaria, waar hij aan bezwijkt.
Het gezin is dan al naar Haarlem verhuisd, waar Willem verder opgroeit. Na de HBS-B wil hij in de voetsporen van zijn vader treden, maar tot zijn levenslange verdriet wordt hij voor de Zeevaartschool afgekeurd op zijn ogen. Als “next best” kiest hij voor een opleiding Scheepsbouw HTS, diploma in 1924. Hij gaat aan de slag bij verschillende scheepswerven, o.a. in Groningen, waar hij Jantien van Dokkum leert kennen, met wie hij in 1929 trouwt.
Ondertussen heeft Willem al een grote interesse voor tekenen ontwikkeld, met als vroegst bekend werk een tekening in kleur uit 1918 (1918.001). Hij neemt les bij Grootens, maakt in 1921 zijn eerste olieverfwerkje, oefent veel (schetsboek 1 en 2), en begint te aquarelleren.
Die belangstelling voor tekenen uit zich ook in het ontwerp van een tafelklok (kast, cijfers en wijzers), meubels, met bijbehorende werktekeningen voor de meubelfabriek, en het ontwerp voor het graf van zijn schoonvader in Veendam in 1934.

De scheepsbouw wordt door de economische crisis rond 1930 ernstig getroffen en noopt Willem een andere weg in te slaan. Dat betekent dat hij zijn liefde en belangstelling voor de kunst tot zijn vak wil maken. Hij volgt medio dertiger jaren in Parijs een opleiding bij René Munsch; ook volgt hij daar lessen figuurtekenen. In Nederland wordt hij leerling van Henri F. Boot in Haarlem. In de oorlog leert hij etsen bij Dirk Harting. Veel later zou hij ook lessen krijgen van Tom Schutte.

In de vijftiger jaren krijgt hij tweemaal een beurs voor een verblijf van een maand om in Zuid Frankrijk te werken, waarbij hij zijn logies betaalt met een schilderij. Deze reizen leveren prachtig werk op.
Zelf geeft hij les aan de avondtekenschool in Enkhuizen en Haarlem; daarnaast geeft hij privélessen.
In de zestiger jaren levert hij werk af in het kader van de contra-prestatie.

Hoewel zijn werk als schilder en als graficus nauw met elkaar zijn verweven en er geen scherpe scheidslijn valt te trekken worden de twee vakgebieden toch apart beschreven.

 

Schilder

Willem de Wijn kan het beste worden getypeerd als een traditioneel figuratief schilder, voor wie de vakbekwaamheid een eerste vereiste is. Het steeds verder ontwikkelen van zijn schildertechniek heeft hem zijn leven lang beziggehouden.

Van Boot leert hij heel goed kijken, en vertalen wat hij ziet naar het doek; penseelvoering, kleur, compositie, en lichtinval spelen daarbij een grote rol. De aandacht voor het licht krijgt hij van zijn “lichtend" voorbeeld Rembrandt, op wiens werk hij niet uitgekeken raakt. Ook het leren opstellen van de ingrediënten voor een stilleven, ogenschijnlijk toevallig neergezet, maar altijd met zorg gecomponeerd, vormt een belangrijk element in zijn ontwikkeling. Hij schildert naar het leven, en stelt er een eer in te zorgen dat zaken als vorm, perspectief, schaduw e.d. altijd kloppen.
Zijn stijl wordt wel lyrisch-impressionistisch, soms wat dramatisch, genoemd.
Een enkele uitzondering daargelaten, is hij wars van modernismen, en zal dat zijn leven blijven.

De onderwerpen voor zijn schilderijen zijn voornamelijk stillevens, duidelijk beïnvloed door Boot, landschappen en scheepsbouw. Daarnaast genieten bedrijven zoals de Hoogovens, staalbedrijven en de industrie zijn grote interesse en leveren ook opdrachten op.

Naast werken met olieverf heeft hij een voorliefde voor aquarelleren, wat hij van jongs af aan doet en waarin hij zich prachtig kan uiten. Door de jaren heen is duidelijk waarneembaar dat hij de aquareltechniek steeds beter gaat beheersen.
Veelal als aanloop naar een schilderij of aquarel is de schets een onontbeerlijk onderdeel van zijn werk, en een schetsboek derhalve een vast attribuut. Behalve een potlood, heeft hij altijd een vulpen met zwarte oost-indische inkt bij zich. Hij maakt vlotte schetsen van onderwerpen die hem interesseren, doet herhaalde oefeningen om een bepaalde vorm onder de knie te krijgen, maar maakt ook uitgewerkte tekeningen, veelal landschappen ter plaatse. Zie bv een aantal schetsen in schetsboek 4. Ook de Amsterdamse haven was voor hem een bron van inspiratie.

Als scheepsbouwkundig ingenieur is hij in staat om de blauwdruk voor de bouw van een schip te vertalen in een voorstelling van het schip op zee. Deze unieke vaardigheid levert een aantal opdrachten van scheepswerven op. Hoewel artistiek niet altijd even interessant zijn het welkome opdrachten. Zeer ingenomen is hij met de opdracht van de Stoomvaart Maatschappij Zeeland eind vijftiger jaren voor het maken van een uitgebreide brochure over de Koningin Wilhelmina, een nieuw schip voor de lijn Hoek van Holland - Harwich. Hij volgt de bouw op de werf, aquarelleert het schip op volle zee en maakt impressies van het interieur lang voordat het schip in de vaart komt. De 24 aquarellen uit de brochure zijn in 1982 aangekocht door het Scheepvaartmuseum in Amsterdam.
Portretschilderen is vanaf de dertiger jaren een steeds terugkerend element dat hem zeer boeit en waar hij veel energie in stopt. Zijn zelfportretten geven een mooi beeld van de ontwikkeling van zijn gelaat.
Na de productieve 50-er en 60-er jaren blijft hij ook op latere leeftijd zeer actief. Hij trekt er nog regelmatig op uit met schetsboek en reisezel, en vertaalt zijn in situ gemaakte schetsen in zijn atelier in aquarellen of schilderijen. Daar komen ook nog de nodige stillevens tot stand, veelal in groot formaat. Hij reist met zijn tweede vrouw Vera meermaals naar de Canarische eilanden, waar het heldere licht, de kleuren van het land en de zee hem zeer verrukken en hem uitdagen dat met penseel vast te leggen.

Graficus

Waarschijnlijk is bij Willem al tijdens zijn Parijse verblijf de liefde voor typografie van Munsch op hem overgeslagen. Dat komt hem goed van pas bij zijn werk als graficus waarmee hij vooral zijn levensonderhoud kan bekostigen. Hij bekwaamt zich op een breed terrein en brengt in de tweede helft dertiger jaren een eigen reclamefolder uit voor zijn atelier voor publiciteit (193X.004). In 1941 doet hij iets soortgelijks met een folder waarbij hij weer een directe relatie legt tussen het schilderij en de reclame.
Een plezierige omstandigheid vormt het feit dat er in de periodes voor en na de oorlog bij bedrijven veel belangstelling bestaat voor de inbreng van kunst in reclames en technische brochures.
Met zijn artistieke talent, gekoppeld aan zijn technische kennis, hoopt hij opdrachten in brede zin te verwerven. Hij is actief in het benaderen van bedrijven voor opdrachten en maakt in een aantal gevallen ontwerpen voor reclameboodschappen op no-cure-no-pay basis. Zie het met de hand gemaakte vouwblad (1936.007) dat resulteert in enkele opdrachten voor grote rederijen (1936.011, 1937.008 en 009).
Er ontstaat tot in de zestiger jaren een imposante lijst met zeer diverse opdrachtgevers voor wie hij reclamefolders, affiches, vouwbladen, kalenders, ex libris, kerstkaarten, uitnodigingen en boekomslagen ontwerpt. Interessant daarbij is dat hij in de dertiger jaren de opdrachtgever niet alleen een ontwerp offreert, maar een compleet product, dus inclusief de kosten van cliché’s, papier en drukker. Zo levert hij in 1939 aan Multifilm 2.000 folders over de 16 mm kleurenfilm (1939.012) voor een totaal bedrag van fl 177,20. Hij had vele contacten met drukkerijen en papiergroothandels, en was geheel en al thuis in die materie.
Voor brochures maakt hij niet alleen de lay-out, hij kiest ook het lettertype, verwerkt de aangeleverde tekst in tekstblokken, en licht het geheel toe met technische en artistieke tekeningen en aquarellen, soms ook met foto’s.
Hij bezit de kennis of maakt zich die eigen als het gaat om complexe onderwerpen als de bouw van een stuwdam in Zuid-Frankrijk, de waterhevels van machinefabriek Spaans, of de bouw van een cyclotron voor Philips. Zijn contacten met Philips resulteren in opdrachten voor kalenders, een grote poster en een scheikundig periodiek systeem.

Alle illustraties die hij maakt voor zijn grafische werk, maakt hij 1,5 à 2 maal groter dan de grootte waarop ze zullen worden gedrukt. Een enkele uitzondering daargelaten zijn alle originele illustraties verdwenen, en is slechts het drukwerk beschikbaar.

Hij wordt al voor de oorlog lid van de Club van Veertig, een organisatie die zich inzet voor de gehele reclamebranche. De Club brengt direct na de oorlog een speciale uitgave uit met als titel: Juist Nu Reclame. Niet alleen is zijn eigen reclamefolder uit 1941 hierin opgenomen, maar zijn werk is ook royaal aanwezig in de bladzijden van het Nederlandsch Reclame-adviesbureau ir J.Bauduin, met welk bureau hij in die tijd veelvuldig samenwerkte.

Omvang oeuvre

Het is niet met zekerheid vast te stellen hoe groot het oeuvre is. Daarbij spelen twee factoren een grote rol: wat rekenen we tot zijn oeuvre en hoeveel werk heeft hij tijdens zijn leven verkocht. Arbitrair is een keus gemaakt om circa 400 schetsen en studies niet mee te tellen. Aan de hand van zijn (niet-complete) aantekeningen komt een aantal van circa 150 verkochte werken naar voren. Het werk als graficus is hier niet in begrepen; het valt niet na te gaan hoeveel werk, waarvan geen druk bekend is, in die sector is gemaakt.
Met bovenstaande slagen om de arm wordt de omvang van het werk geschat op ruim 1220, waarvan momenteel 750 werken op de site zijn geplaatst. In de komende maanden zullen nog ruim 300 werken worden toegevoegd.

Opzet nummering werk

Een groot deel van het werk is voorzien van een jaartal, soms een datum. Het jaartal bepaalt de eerste vier cijfers van het nummer van het werk, met daarachter een volgnummer. Voorstudies hebben een subnummer achter het volgnummer.
Niet gedateerd werk wordt zo goed mogelijk ondergebracht in een decennium, en krijgt op basis daarvan een X nummer: 192X, 193X enz, wederom gevolgd door een volgnummer. De invoering van X nummers vindt nog plaats.

Verkocht werk

Gedurende zijn hele leven verkoopt hij met enige regelmaat schilderijen, aquarellen en tekeningen. Grotendeels gaat het om verkoop aan particulieren, zonder gedetailleerde gegevens van de kopers, zodat nu onbekend is waar dat werk zich bevindt. De Stichting zal zich inzetten om zulk werk op te sporen en aan de website toe te voegen. De verkoop in 1982 aan het Scheepvaartmuseum in Amsterdam ervaart hij als een vorm van erkenning en vormt een soort kroon op zijn werk.

Lidmaatschappen

KZOD     Kunst Zij Ons Doel  (1936-1969)

Club van Veertig, een publiciteitsclub (1938-1983)

VRI        Vereniging Reclame-ontwerpers en Illustratoren (1948-1983)

GVR       Genootschap voor Reclame (1937-
    
GVN       de Beroepsvereniging van Grafisch Vormgevers in Nederland
In de Club van Veertig is hij jarenlang bestuurslid, wat hem in 1950 het kruis van verdienste oplevert

Tentoonstellingen

1935 - 1965 met enige regelmaat deelname aan exoposities van Kunst Zij Ons doel in Haarlem
1942  Amsterdam, Kunstzaal van Braam
1963  Gouda
1967  Amsterdam
1974  Laren - hotel Hamdorff - 12 t/m 27 januari
1974  den Haag
1976  Leidschendam
1976  Amsterdam
1977  Haarlem
1977  Haelen - Achter 't Hoes         
          Heerlen Galerie Zef Clement
          Valkenburg
1978  Edam (aangeboden door de Club van Veertig)
1979  Zuidlaren
          Amsterdam - Galerie Plein 7
1980  Amsterdam - Heinekengalerij
1982  Ammerzoijen
          kasteel Amerongen (juni)
          Amsterdam, Glazen Huis (september)
1999  Assen Verkooptentoonstelling Galerie de Gouverneurstuin
    

Signatuur

De signatuur is in de loop der jaren veranderd en gegroeid.
Eerst een schools geschreven naam, daarna verschillende monogrammen en tenslotte de steeds vlotter geschreven naam.

                              
          

Opdrachtgevers

professionele opdrachtgevers

1934  Polygraph - ontwerp
1936  Bakovenbouw Dordrecht
1936  Linmij - advertentie
1936  SVN - monogram
1936  Holland Oost Azie Lijn - vouwblad, met routes, afvaarten en prijzen
1936  N.V. ’t Keerpunt
1936  GEB - omslag huishoudboek 'doe het met gas'
1938  Geveke & Co - drie advertenties        
1938  Geveke & Co - vouwblad Sprinkler (1938.009)                       
1938  Geveke & Co - vignet vliegtuigen incl. briefpapier
1938  De Bijenkorf Amsterdam - affiche Sint Nicolaas
1938  Meerkotter reclamebureau - affiche Bruynzeel keukens
1938  Meerkotter Amsterdam - showcard tentoonstelling Meerkotter
1938  Meerkotter Amsterdam - lay-out Bruynzeel folder
1938  Rotterdamsche Boek & Kunstdrukkerij - offerte show-card
1938  Rotterdamsche Boek & Kunstdrukkerij - schetsontwerpen staalkaart
1938  Metz & Co Amsterdam - meubelfolder
1938  Firma v.h. Alex Citroen N.V. - zegeletiket met handelsmerk
1938  G.E.B. Haarlem - advertentie op keerzijde kwitantie
1938  Scheltema & Holkema’s uitgevers mij - boekband
1938  Burhmann’s Papiergroothandel Amsterdam - decoratie monstermap
1938  Noack Amersfoort - foldercover
1939  Multifilm Haarlem - lay-out folder
1939  Werkspoor Amsterdam - offerte kalender 1940
1939  H.A.L. Rotterdam - herdruk Holland Australië Lijn folder
1939  Hotel Edelweiss Tschiertschen Zwitserland - offerte folder
1939  G.E.B. Haarlem - advertentie programma Voorjaarsbeurs
1939  G.E.B. Haarlem - advertentie Schouwburgprogramma
1939  G.E.B. Haarlem - advertentie H.O.V. programma
1939  Lindeteves Stokvis Amsterdam - drie advertenties
1939  Gemeentelijke Handelsinrichting Amsterdam - transparant Schiphol
1939  Gemeentelijke Handelsinrichting Amsterdam - aquarellen schoolplaat
1939  Geveke & Co Amsterdam - offerte advertentie
1939  Firma Haaks Overveen - etalageschild met paasfiguren
1939  Multifilm Haarlem -  folder over 16 mm kleurenfilm met geluid
1939  H.A.L. Rotterdam - herdruk folder Holland Australië Lijn  
1939  G.E.B. Haarlem - advertentie koelkasten
1939  G.E.B. Haarlem - auto decoratie
1939  Gemeentelijke Handelsinrichting Amsterdam - advertentie ‘Oranje’
1939  Gemeentelijke Handelsinrichting Amsterdam - advertentie ‘Economische verlichting’
1939  Gemeentelijke Handelsinrichting Amsterdam - reclamebord Schiphol
1939  N.V. Arbeiderspers Amsterdam - boekband ‘Het andere Amerika’
1939  Lindeteves Stokvis Amsterdam - advertentie Ektosin
1939  M.M.Duintjer Wildervank - ontwerp en leveren 10.000 folders radiatoren (Dura)
1939  Veenkoloniën Electriciteits Maatschappij - vijf lantaarnplaatjes
1939  Veenkoloniën Electriciteits Maatschappij - folders  ‘heet water’ en ‘kook electrisch’
1939  Scheltema & Holkema Amsterdam - monogram
1939  Vernhout & van Sluyters Haarlem - offerte decoratie bonbondoos
1939  Brouwer & Co Delft - schets voor kalender
1939  Tavemi Haarlem - offerte folder
1939  Smits Bakkerijen Haarlem - ontwerp en druk 2 x 3000 folders Sint Nicolaas en Kerstmis
1939  Oranje Roosendaal - offerte 10.000 etiketten voor verbanddozen
1939  J.Bauduin Amsterdam - offerte advertentie H.B.U.
1940  Adviesbureau A.A.Boschart Amsterdam  offerte advertentie Stork
1940  Adviesbureau A.A.Boschart Amsterdam - offerte advertentie Sumatra petroleum
1940  Adviesbureau A.A.Boschart Amsterdam - naamblok Machinefabriek Holland Bergen op Zoom
1940  Adviesbureau A.A.Boschart Amsterdam - twee advertenties Victoria
1940  Jongen & Co Heerlen - etiket
1940  C & A Amsterdam - regenfolder
1940  Smit & Zonen Haarlem - ontwerp en druk 3000 folders Pasen
1940  Gemeentelijke Handelsinrichting Amsterdam - advertentie Schiphol
1940 Technisch bureau Geveke & Co - folders over sprinklerinstallaties en centrale verwarming
1940 Demka Utrecht - industriekalender 1941 met een aquarel
1941 Demka Utrecht - brochure met voorop afbeelding van schilderij (1941.011)
1941 Philips Eindhoven - affiche Serving Industry (1941.002)
1943 Machinefabriek Spaans te Hoofddorp  - boekje over polderbemalingen ( 1943.006)
1943 Uitgeverij Wolters - schoolplaat Haven van Amsterdam (1943.007)
1943 Uitgeverij Wolters - schoolplaat zee-en rijnhaven van Amsterdam (1943.008)
1947 Drukkerij v/h Batteljee & Terpstra - brochure (1947.004)
1947 Drukkerij v/h Batteljee & Terpstra - dubbele kaart (1947.005)
1949 uitgeverij Allert de Lange Amsterdam - omslagen 5 boekjes, nrs 65 t/m 69, Heemschutserie (1949.018 t/m .022)
194X GEB Haarlem - folder over warm water.
1950 Bronswerk Amsterdam - ontwerp monogram
1950 IHC - artist impressions aanleg kanaal Donzère-Mondragon, met stuwdam (1950.006,.007,.008,.009)
1950 Philips Electronic tube division - kalender 1951 (1950.010)
1951 IHC (Verschuren) - uitnodiging tewaterlating 'M.S.Beylerbeyt' (1951.005)
1952 IHC (Verschuren) - uitnodiging tewaterlating 'Djadajat (1952.007)
1952 IHC (Verschuren) - uitnodiging tewaterlating 'Aminul-bahr' (1952.008)
1952 IHC Holland - aquarel tbv brochure (1952.011)
1952 Nederlandse Keurboekerij - boekband 'Huwelijk' (1952.010)
1953 IHC Holland - kerstkaart (1953.009)
1953 Holland Afrika Lijn VNS - kalender1954 met aquarel (1953.007)
1953 internationale bloemententoonstelling Flora - affiche
1954 IHC Holland - kerstkaart (1954.006)
1955 Philips Gloeilampenfabriek - wandkaart synchro cyclotron (1955.012)
1955 Albatros superfosfaat fabrieken - kerstkaart (1955.013)
1956 Rembrandthuis - affiche jubileumtentoonstelling (1956.008)
1957/58 Bussumer Courant - 18 pentekeningen in de krant (1957.016 t/m 1958.009)
1957 IJzerhandel van der Vliet & de Jonge - kalender 1958 met vier illustraties ( 1957.013); later monogram voor Vlietjonge
1957 Rembrandthuis - affiche zomertentoonstelling (1957.002)
1958 Stichting Spaarprogramma Rotterdam - 24 aquarellen Europa (1958.016)
1959 Stoomvaart Maatschappij Zeeland - 24 aquarellen tbv boekje over schip 'Koningin Wilhelmina' (1959.001)
1959 Stchting Spaarprogramma Rotterdam - 24 aquarellen Suriname en de Nederlandse Antillen (1959.028)
195X NV Boorwerk - kerstkaart
195X Philips Gloeilampenfabriek - reclame
1960 Rembrandthuis affiche zomertentoonstelling (1960.001)
1961 Machinefabriek Spaans te Hoofddorp - boekje over Schneckenpumpen (vijzels)
1961 IHC Gusto Scheepswerf - schilderij van een ferry-boat (1961.002)
1962 Philips-Duphar Amsterdam - 4 aquarellen in boekje over chemische produkten (1962.010)
1963 Philips-Duphar Weesp - 4 aquarellen voor brochure (1963.001 t/m.004)
1964 Philips-Duphar Weesp - 2 aquarellen (1964.001 en.002)
1964 Zuid-Nederlandse Drukkerij Den Bosch - 12 aquarellen voor kalender 1965 (1964.013)
1966 Vuyk Scheepswerven Capelle aan den Ijssel - 2 aquarellen van schepen op zee (1966.005 en.006)
1966 KNSM - artist impression van 'drijvende Zeevaartschool', gepubliceerd in het tijdschrift 'de Blauwe Wimpel'
1966 tijdschrift de Blauwe Wimpel - Lichtschip in zware zee, gepubliceerd op de middenpagina
1968 Vuyk Scheepswerven Capelle aan den Ijssel - aquarel schip op zee(1968.003)
1969 Vuyk Scheepswerven Capelle aan den Ijssel - 2 aquarellen schepen op zee ( 1969.001 en.002)
196X Roro Seatrade - schilderij van schip
196X Bish & Partners LTD den Haag, ontwerp boekje en 3 tekeningen daarin

particuliere opdrachtgevers

1938 Charles A. Helberg - ex libris
194X M.A. Jacobson - ex libris
194X F.W.Vermeer ex libris
1956/60 de heer en mevrouw Fris-Kuiper - 5 kerstkaarten
(1956.009,1957.012,1958.013,1959.029,1960.011)
1967 Ian Stallinga - ex libris

eigen initiatief

1935 reclamefolder voor zijn Atelier voor Publiciteit
193X kwitantieboek voor zijn Atelier voor Publiciteit
1939 affiche voor Droste cacao (1939.013)
1939 affiches tentoonstelling over de trein (prijsvraag?)
193X affiche voor Helco gaskomforen
193X affiche voor Joconda behang (193X.003)
1941 reclamefolder WA.de Wijn (1941.012)
1945 club van veertig - 2 tekeningen van zeilschepen
195X affiche voor Triton radiobuizen
196X briefpapier en visitekaartje Joh. Verhulststraat Amsterdam
1977 affiche tentoonstelling eigen werk Heerlen (1977.003)
1982 affiche tentoonstelling eigen werk, glazen huis Amsterdam(1982.004)

meubels
193X slaapkamer ameublement
193X tafelklok
193X kastje met spiegel met gebruikmaking van antieke chinese panelen
193X kapstok

Vermeldingen

wikipedia.nl
maritiemdigitaal.nl
rkd.nl/explore/artists/84363
artindex.nl
europeana.eu
galeries.nl
galerienieuwschoten.nl
geheugenvannederland.nl
beeldbank-nh.nl

 

 

 

 

Amsterdam

Onze kunst van heden (1939)
Lexicon van Nederlandse schilders en beeldhouwers 1870-1940 (1944)
Venema, Kunsthandel in Nederland 1940-1945
Pieter Scheen 1969-1970
VRI-boek, 10 vermeldingen
VRI-boek 2, 5 vermeldingen
Juist nu reclame
Algemeines Lexicon der Bildende Kunstler des XX, Vollmer (1961)
Lexicon van Nederlandse beeldende kunstenaars 1750-1950 (1969)
Ex libris kring WBV 1968
Geïllustreerde ledenlijst GVN en GKf (1973)
Hedendaagse Nederlandse beeldende kunstenaars (1981)
Beeldend Nederland biografisch handboek, P.M.J.Jacobs (1993)
Scharten 1996, p.164